De Hasseltse correctionele rechtbank heeft Trudocs-journalist Dirk Selis veroordeeld wegens schending van de privacyregels. Meester Werner-Eduard de Saeger van Nattenhaesdonck die Selis in de rechtbank bijstond geeft tekst en uitleg bij het vonnis.
TRUDOCS: Meester, kan u uw licht laten schijnen op het vonnis dat journalist Dirk Selis afgelopen maandag in de rechtbank van Hasselt veroordeelde?
Mr.Werner-Edouard de Saeger van Nattenhaesdonck: "Wanneer je er als ervaren jurist vanop enige afstand naar kijkt, is het feitelijk een heel redelijk vonnis. Tenminste moest het een gewone correctionele zaak betreffen. In zo’n geval zou ik mijn cliënt gezegd hebben: de wijsheid van de rechtbank heeft u de gunst van een zeer milde straf gegeven, aanvaard deze met nederigheid en wees tevreden. Het gaat immers om de laagst mogelijke straf, met name de lichtste boete, en dan ook nog eens met uitstel. Ik zou in zo’n geval, moest het een standaard correctionele zaak zijn, bijvoorbeeld bij daden van geweld of drugs, nooit in beroep gaan."
TRUDOCS: En wat is dan hier het verschil?
Mr.Werner-Edouard de Saeger van Nattenhaesdonck:"Dit is een zaak van geheel andere orde: hier zitten we midden in een politico-juridisch steekspel waar fundamentele rechten en vrijheden in het spel zijn. Het gaat dan ook om mensenrechten – iets waarop we eigenlijk in België heel trots zijn, of zouden moeten zijn. We doen dan ook vaak alsof de mensenrechteninbreuken gebeuren in de Visegrádlanden in Oost-Europa, of alleszins elders dan hier. Maar dat is in feite helemaal niet zo: ons land is bijvoorbeeld al ontelbare keren veroordeeld voor de manier waarop het omgaat met gedetineerden. Maar gelukkig hebben wij een Europees toezicht: het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM), dat zowel landen als Hongarije en (vroeger) Polen onder scherp toezicht plaatste – onder meer omwille van de persvrijheid. En laat het nu net die persvrijheid zijn die met dit vonnis onder druk werd gezet."
TRUDOCS: De rechtbank had het toch niet over persvrijheid maar enkel over één privacy-inbreuk?
Mr.Werner-Edouard de Saeger van Nattenhaesdonck: "Maar laat dat nu net het fundamentele probleem zijn, en de reden waarom we met dit vonnis absoluut in beroep moeten gaan. In dit vonnis werd er gedaan alsof het journalistieke werk pas begon met het publiceren van het nieuws; het hele proces van nieuwsgaring en verificatie van bronnen werd opzijgeschoven alsof het een geheel ander ‘iets’ is. Als je dat doet dat valt de hele journalistieke exemptie trouwens weg, en dus de specifieke regeling die enkel geldig is voor journalisten. Dit is helaas niet de juiste interpretatie: het gehele proces van nieuwsgaring, vanaf de eerste contacten met al dan niet geheime bronnen, valt onder de specifieke regeling voor journalisten, die een belangrijke uitzondering voorziet voor journalisten op de privacyregelgeving."
"De rechtbank heeft getracht om het checken van de bron, op chirurgische wijze te verwijderen uit het journalistieke werk dat Dirk Selis deed, en dan kom je natuurlijk op een raar en mijns inziens geheel verkeerd resultaat uit.
Trudocs: En nu voor de niet-juristen onder ons?
Mr.Werner-Edouard de Saeger van Nattenhaesdonck: "(lacht) Excuseer, in mensentaal: omwille van de belangrijke impact van een vrije pers mogen journalisten bepaalde dingen doen, die anderen omwille van de privacyregelgeving niet mogen. Ik ben vrij zeker dat de rechtbank goed beseft dat Dirk Selis een journalist is (wat de tegenpartij weigerde te erkennen, een groot deel van het proces ging trouwens daarover) en dat zijn werk wel degelijk journalistiek werk is. Maar blijkbaar heeft de rechtbank getracht om het checken van de bron, op chirurgische wijze te verwijderen uit het journalistieke werk dat Dirk Selis deed, en dan kom je natuurlijk op een raar en mijns inziens geheel verkeerd resultaat uit. In plaats van zijn bron te checken op de meest objectieve en neutrale wijze, zoals Dirk deed, zou hij dan de foto moeten bewerkt hebben door de naam van de toenmalige burgermeester te ‘blurren’: dat is niet conform de regelgeving noch realistisch. Het is net door de foto te checken op zijn gehele waarachtigheid en inhoud dat Dirk zijn journalistiek werk naar behoren en volgens de deontologische code deed."
Met zijn specifieke profiel, als luis in de pels van de machtigen in ons land en alzeker in de provincie Limburg, is Dirk natuurlijk het makkelijkste slachtoffer van intimidatie en censuur; er zijn echter heldere juridische mechanismen die hem beschermen en waarvan hij gebruik kan maken, en we gaan die dan ook ten volle benutten.
Trudocs: Hoe zou er dan beter geoordeeld kunnen worden?
Mr.Werner-Edouard de Saeger van Nattenhaesdonck: "Door het journalistieke werk van Dirk Selis als één geheel te zien, zoals het hoort, en dus een holistische aanpak te verkiezen, zodat de mensenrechtelijke analyse ten volle benut en toegepast kan worden. Ik ben ervan overtuigd, in het licht van de gehele Europese regelgeving, rechtspraak, en rechtsleer, dat de vrijspraak de enige correcte optie is voor Dirk Selis in deze zaak. Er is trouwens met de Apache-rechtspraak meer dan één precedent in deze materie. Vandaar dat hij me instrueert om beroep aan te tekenen, en desnoods tot het Mensenrechtenhof in Straatsburg te gaan om datgene te verkijgen waar hij recht op heeft, met name zijn fundamentele recht om als journalist zijn werk te kunnen doen. Met zijn specifieke profiel, als luis in de pels van de machtigen in ons land en alzeker in de provincie Limburg, is Dirk natuurlijk het makkelijkste slachtoffer van intimidatie en censuur; er zijn echter heldere juridische mechanismen die hem beschermen en waarvan hij gebruik kan maken, en we gaan die dan ook ten volle benutten. Het compromis à la belge dat de rechtbank uiteindelijk verkoos: hem straffen zonder écht te straffen (een kleine boete met volledig uitstel) is dan ook niet aanvaardbaar, hoezeer het ook begrijpelijk is dat de rechter een maatschappelijk aanvaardbare oplossing trachtte te vinden – het lijkt wel alsof de rechtbank eerder diplomatisch dan juridisch te werk ging."
Het compromis à la belge dat de rechtbank uiteindelijk verkoos: hem straffen zonder écht te straffen (een kleine boete met volledig uitstel) is dan ook niet aanvaardbaar, hoezeer het ook begrijpelijk is dat de rechter een maatschappelijk aanvaardbare oplossing trachtte te vinden – het lijkt wel alsof de rechtbank eerder diplomatisch dan juridisch te werk ging.
Trudocs: Wat denkt u over het proces?
Mr.Werner-Edouard de Saeger van Nattenhaesdonck: "Ik sta eigenlijk nogal huiverachtig tegenover dit soort processen want ze zijn erg gevaarlijk; een vrije pers, als waakhond van de democratie, is wat ons onderscheidt van vele andere landen en jurisdicties, waaronder bananenrepublieken en dictaturen. Ik heb overleg gepleegd met topexperten en collegae-academici in deze materie: we zien een groei in de SLAPP’s (een SLAPP is een Strategic Lawsuit Against Public Participation): de rechtszaken komende van politici om journalisten te doen zwijgen, soms preventief en als censuur, soms post-factum als een soort wraakactie. Ik denk dus dat we deze rechtszaak moeten zien in de context waaruit zij voortspruit: met name als een juridisch proces dat zich wentelt in een welbepaald politiek en journalistiek milieu. Vandaar dat het Europees niveau eigenlijk het beste is voor dit soort zaken: in Straatsburg interpreteert en oordeelt men op enige afstand van het Limburgs en/of Vlaams gewoel en hanteert men normen waarvan men hier wel eens zou kunnen denken dat ze toch een beetje ver-van-mijn-bed zijn, terwijl in feite de Europese regelgeving betreffende persvrijheid gewoon rechtstreeks van toepassing is en uiterst belangrijk in onze Westerse liberale democratie."
We zien een groei in de SLAPP’s (een SLAPP is een Strategic Lawsuit Against Public Participation): de rechtszaken komende van politici om journalisten te doen zwijgen, soms preventief en als censuur, soms post-factum als een soort wraakactie.
Trudocs: Wat is nu de volgende stap?
Mr.Werner-Edouard de Saeger van Nattenhaesdonck: "We gaan deze zaak voor het Hof van Beroep in Antwerpen brengen; ik bereid dit momenteel voor. Ik zal wederom strijden en heel mijn gewicht in de schaal leggen, niet enkel voor mijn cliënt Dirk Selis, maar voor dat fundamentele rechtsprincipe van de vrije, kritische pers. Ik zal daarvoor, onder mijn leiding, een pluridisciplinair adviserend team samenstellen van gespecialiseerde juristen in mediarecht, mensenrechten, en privacyregelgeving, en zal met vuur pleiten zodat recht en rechtvaardigheid in deze zaak wél samenvallen, wat momenteel volgens mijn interpretatie dus nog niet het geval is. Ik zal in deze mijn cliënt Dirk Selis blijvend bijstaan in zijn strijd voor de persvrijheid totdat we het gewenste resultaat bereiken: de rule of law, zonder halfslachtig compromis. Een fundamenteel recht als de persvrijheid is die juridische strijd waard."